Kəmalə Abiyeva

Şəhriyarın öz statusuna yazdığı şərhi oxudum: “Şeiri sevmək bəşəri hadisədi. Ciddi sözümdü... Şeiri sevən adam sözün əsl mənasında pis adam ola bilməz”.

“Kitabı tanıyan baş kəsməz” adlı bir yazı yazmışdım mən də. Cahilliyin törətdiyi həyatı ağırlaşdıran elə hadisələr olur ki, düşünürsən, insanlar kitab oxusalar, şeiri sevsələr pis olmazlar, ən azı bu qədər olmazlar. Atası imtina etdiyi üçün qadının dünyaya gətirib atdığı uşağı kimsə sevsə, böyüdər, qayğısına qalar, yaşadar - gözəl insan olar.

Ömründə uşaq doğura bilməyən biri də analıq edər. Şeiri yazanlar deyil, məhz “sevənlər pis ola bilməz”- deyir Şəhriyar.

Ömründə şeir yazmayan oxucular şeiri - poeziyanı anlayır və yaşadır və pis ola bilməzlər. Anlamayanlarsa, nə yaşayır, nə yaşadır, sadəcə yox olur Şəhriyarın dediyi kimi: Ata olur, ana olur, bir az bacı olur adamlar. Dost olur adamlar, qardaş olur - doğma olur hərdən. Məndən soruşsan daha çox yox olur adamlar...

Bu yox olmaları hiss edəndə ”bəhanəsi olur adamların həmişə darıxmağa. Duyğuların ən gözəli kimin üçün darıxdığını bilməkdi”. Məhz onda “kirpiyinə qədər yorğun” hiss edərsən özünü”. “Heç bilmirəm bədənimdə kimi gəzir qollarım, nə axtarır qollarım, səni quca bilmirsə, demək yoxdu qollarım” - qollarını da hiss etməzsən. Bir doğmalıq axtararsan, çünki “sənə oxşayar bütün uzağlar” və demək istəyərsən: ”Bacarsan anam kimi, bacım kimi qucaqla... Qolların doğmalığı qala divarı olsun”.

Ah Şəhriyar, doğmalıq hissi, özünü tənha hiss etməmək elə qala divarıdı, heç vaxt adamı yıxılmağa qoymayan, həmişə çiynini söykəyə biləcəyin divar. Bu qədər kövrək, duyğulu... bu doğmalığı hiss etmirsənsə, havadan asılı kimi qalıb düşünərsən: ” Mən ən çox özümü itirdim bu həyat dediyiniz nədisə...” Bəlkə onda ana doğmalığı axtarırsan. Mən anama çox şeirlər yazmışam: sağlığında da, sonra da. Bu mövzu mənə doğma, əziz olub sağlığında da, sonra da...

Amma mən anamı əlli yaşdan sonra itirmişəm, Şəhriyarsa ... Kirli köynəyimi yumuşdu anam, Külək bulamışdı, nə bilsin külək?! Mənsə hirslənmişdim anama onda Anam ağlamışdı, nə bilsin külək?..

Hisslərimi misralarına qatıb. O kirli köynəyi də, o küləyi də, o ananı da, həsrəti də duydum, ağladım elə o ana kimi. Ana kimi pıçıldadım: Həmişə ürəyin gülsün, Şəhriyar. Heç vaxt ağrılar yaşamayasan. Yəqin eşitdi.

“Günəşi sənsiz səhərin alçaq olur gecəsi - sənsizliyin həzin nəğməsi kimidi misralar, sərbəst olsa da”. Misralar sərbəst olsa da aydın, gözəldi. Rahat və poetikdi. Cavanların yazılarında bir az uydurmalar var, ya xəyalları güclüdü. Elə qəribə deyimlərə rast gəlirsən ki, gərək çözəsən, fikirləşəsən: nə deyir?

Elə ifadəyə rast gəlirsən ki, özün onu işlətməszən: Alçaq gecə, ya it kimi darıxmaq. Amma düşüncəmizdə, ifadə tərzimizdə, həyatımızda var. O qədər dözülməz olur ki, ”nə alçaq adamdı”, nə “alçaq hərəkətdi”, “it kimi öləsən, it kimi yaşadı, it kimi hürmə” və s. deyirik, ağlımızdan keçiririk. O “alçaq gecə”ni də, ” Sən hardan biləsən it kimi darıxmaq necə olur” u da bilirsən Şəhriyarı oxuyanda. Bilirsən necə olur. Bu, həyatdı, realdı, həm də bu, şeirdi.

Şəhriyarın bir yazısını oxudum: Adamlar iki halda realist ola bilmirlər: 1. Aşiq olanda; 2. Doğma adamını itirəndə. Sonra deyir ki, birinci halda romantikləşirlər. ”Mənim pəncərəmi döyən yağış hardasa sənin saçlarını isladır” və ”mənim pəncərəmi döyən yağış hardasa qurumuş çörək parçasını da isladır - sərçələr üçün”. Birincini bayağı, ikincini həyati romantika hesab edir. “Romantika” sözünü eşidəndə, məsələn, ”romantik adam”, ya “romantik gecə” və s. elə həyatilikdən bir az fərqli nəsə düşünürsən, adi yaşantılardan seçilən. Deməyim, elə birinci də romantikdi, özü də elə həyatdı - saçlar da quruya bilər, aca bilər...

Bəlkə Şəhriyar razılaşmayacaq mənimlə, mən onunla razılaşmadığım kimi. Bəlkə də hər ikisində romantika və həyat olduğunu düşünəcək - mənim kimi. Biryolluq hamıdan çıxıb gedəsən. Nə uzaq küçələr vardı uşaqlığımızda, Nə uzaq şəhərlər oldu sonralar. Böyüdükcə dəyişir uzaqlar da, Küçələr də. Küçə-küçə şəhər-şəhər uzaq olur adamlar. Şeir yaşadıqlarımıza daha içdən yanaşmaqdı. Elədi, Şəhriyar. İnsan aşiq olanda realist ola bilmir. Realist olmamaq təəssüf, peşimançılıq gətirir reallıqda. İtirəndə isə heç realist olmaq istəmirsən. Amma olursan. Həyat bu. Daha çox olursan özü də. Onda da poeziya yaranır.

Gerçəkliyi görə, duya bilməsən, nə qədər təşbeh, məcaz,...ya qafiyə, ya sərbəstlik olursa olsun, nə gözəl iki misra, nə ”ən kiçik hekayə” yaranar. Bəlkə istedad elə budu. Elə itgilər olur ki, ”Həqiqət yerinə yalan gəzirsən”.

İstənilən halda itgi ağırdı. Ən pisi insanın özünü –özünün olanı itirməyidi. ”Təklik hamının çıxıb getməsi deyil, heç kəsin qayıtmamasıdı” - deyir Şəhriyar. Düz deyir. Zamana gücümüz yetməz. Geriyə baxmadan, geriyə dönmədən gedəcək. Təki “İndi mən gələcəkdən yox, keçmişdən nigaranam, bir də gördün yadına heç kəs düşmür” hissi olmasın. Əslində zaman insanın tərif verə bilməyəcəyi, qavraya bilməyəcəyi, dəyərini anlamadığı məvhumdu. Fizikada zamana tərif verilsə də onun tərifi yoxdu.

Dünyanın bütün saatlarını saxlasaq da, zaman gedəcək. Amma elə edə bilərik ki, elə yaşaya bilərik ki, bizim-özümüzün olan kim varsa getməsin. Şəhriyara elə bunu arzulayıram: heç kəsin, heç nəyin qayıtmayacağı təkliyi yaşamamağı arzulayıram. Bir də “duyğuların ən gözəli”ni - kimin üçün, nə üçün darıxmağını bilməyini istəyirəm. İstənilən halda “adı sevgidi”...